Vitamin ve mineraller hakkında doğru bilinen yanlışlar

“Zaten meyvemi, sebzemi, yumurtamı yiyorum, ne gerek var multivitamin almaya… Hem ben zaten C vitamini içiyorum, kendimi çok yorgun hissedince demir iğnesi yaptırıyorum. Hem multivitaminler iştah açıyor, kilo mu alayım durduk yere…” Bu ve bunun gibi sözleri mutlaka duydunuz, belki siz de söylediniz.

Peki bu düşüncelerin ne kadarı doğru ne kadarı yanlış.. Vitamin ve mineraller hakkında doğru bilinen yanlışlara dikkat çeken Eczacı Ayşen Dincer, vücudun ihtiyacı olan minerallerin doğru beslenme ve vitaminlerden alınacağını belirterek, multivitaminlerin kilo aldırıcı etkisi olmadığını ve ortaya çıkan enerji artışını dengelemenin önemini vurguluyor.

Vitamin ve mineraller, daha sağlıklı bir yaşam sürmemiz için olmazsa olmazımız… Vitamin ve mineraller bağışıklık sisteminin güçlenmesinden saç sağlığımıza, kan yapımından toksinlerin vücudumuzdan temizlenmesine ve hatta ruh sağlığımızın korunmasına kadar etkili… Örneğin D vitamini eksikliği yorgunluğa, kramplara, kalp hastalıklarına, romantizmaya yol açabiliyor.

B12 eksikliğinde unutkanlık, odaklanma sorunları, ağızda yaralar, kalp çarpıntısı; demir eksikliği halinde eklem ağrıları, saç dökülmesi, baş ağrıları, depresyon, uykusuzluk gibi sorunlar ortaya çıkabiliyor. Bu gibi örnekleri çoğaltmamız mümkün… Bu nedenle vücudumuzun ihtiyacı olan vitamin ve mineralleri günlük ve düzenli şekilde almamız gerekiyor. Yani düzenli ve yeterli beslenme şart!

Türkiye Beslenme ve Sağlık Araştırması besin tüketim verilerine göre özellikle vitamin ve mineral alım miktarlarının yetersizliklerinin önemli boyutlarda olduğuna dikkat çeken Ecz. Ayşen Dincer, lif ağırlıklı gıdalar, protein zengini besinler, süt ve süt ürünlerini gibi olmazsa olmazları da tükettiğimiz durumlarda bile günlük ihtiyacımız olan vitamin ve mineralleri almakta zorlandığımıza dikkat çekiyor. Bu durum vitamin ve mineral desteği gereksinimini ortaya çıkarıyor.

Peki bu kadar vitamin ve minerali nasıl tek tek alacak, miktarını nasıl ayarlayacağız? Ecz. Ayşen Dincer, bu sorunun yanıtını şöyle veriyor: “Çocukların, ergen bireylerin, yetişkinlerin ve yaşlıların vitamin ve mineral ihtiyacı farklıdır. Üstelik bu, cinsiyete göre de değişir.

Örneğin hamile bir kadının demir ihtiyacı ile bir erkeğinki aynı değildir. Bu nedenle vitamin ve mineral takviyelerini cinsiyete, yaşa ve ihtiyaca uygun seçmeli. Çoğumuz genellikle bunu bilmediğimiz için kulaktan dolma bilgilerle, komşumuzun, arkadaşımızın önerisiyle vitamin alıyoruz.

Bazen de bu yüzden tam da ihtiyacımızı karşılamayacak bir vitamini yanlış sürelerde ve dozlarda kullanabiliyoruz. Oysa vitamin ve mineral desteği alırken tekli ve yüksek doz tercih etmek yerine yaşa ve cinsiyete yönelik olarak uygun dozda hazırlanmış vitaminlerin günlük kullanılması daha doğru.

Nasıl ki bir gün boyunca sadece ıspanak, ya da sadece et veya sadece yoğurt tüketmiyorsanız, sofranızda karma besinler alıyorsanız; kullandığınız takviyelerin de ihtiyaca göre karma ve çoklu içerik içermesi önem taşıyor.”

Multivitamin kullandığımızda günlük ihtiyacımız olan vitamin ve mineralleri yeterli miktarda alabiliyoruz. Bu da daha dinç, sağlıklı yani daha iyi hissetmemizi sağlıyor. Çoğu kişi bu nedenle “Artık ihtiyacım kalmadı. İyiyim” düşüncesiyle bir ya da iki kutu multivitamin tükettikten sonra kullanımı bırakabiliyor.

Ecz. Aysen Dincer, bunun çok yanlış bir düşünce olduğunun altını çizerek vücudumuzun bu vitamin ve minerallere her zaman ihtiyaç duyduğuna dikkat çekiyor. Dincer, “Dünya Sağlık Örgütü sağlıklı yaşam için her gün en az 2.5 litre su tüketmemizi, 10 bin adım atmamızı, günde 5-9 porsiyon sebze meyve tüketmemizi, günde 7 saatten fazla uyumamızı, haftada 3’den fazla alkol tüketmememizi ve sigara kullanmamamızı öneriyor.

Bunu 3 ay yapıp sonra ara verin demiyor. İhtiyacınıza yönelik kullanılacağınız bir multivitamin için de aynı şey geçerli. Bu takviyeler yaşam boyu alınmalı. Fakat seçerken çok dikkat etmelisiniz. Koruyucu, glüten, maya içermeyen, cinsiyetininize ve ihtiyacınıza özel dozlar içeren, güvenilir markaların ürünlerini tercih etmeye özen gösterin.”diyor.

Toplumda sürekli multivitamin kullanımının gereksiz olduğuna, kilo yaptığına ve fazla takviye almanın zararlı olduğuna dair yanlış inanışlar da bulunuyor. Ecz. Aysen Dincer, beslenme risklerinin tüm dünyada sigaradan sonra ömrü kısaltan 2. Risk faktörü olduğuna dikkat çekiyor.

Eğer herkes alması gereken dozda vitamin ve minerali besinlerden alabilseydi böyle bir risk var olmazdı. Multivitaminler kilo yapar inanışına ise Dincer’in cevabı şöyle: “Hayır, multivitaminler kilo aldırmaz.

Eğer multivitamin kullanmaya yeni başladıysanız, ilk 2 hafta sizin iştah artışı diye yorumladığınız fakat aslında enerji artışı olan bir etki göreceksiniz. Bu vücudunuzda vitamin mineral rezervlerinizin düşük olduğunun da bir kanıtıdır.

O nedenle özellikle 2-3 hafta sabredin ve beslenme alışkanlığınızı değiştirmeyin. Sonrasında herşeyin düzene girdiğini göreceksiniz. Burada tek istisna çok yüksek doz B Kompleks vitamini içeren markaların ürünledir. Onları kullanmak yerine yaşınıza, cinsiyetinize ve ihtiyacınıza özel hazırlanmış bir multivitamin kullanarak bu süreci daha rahat geçirebilirsiniz.’’

Aynı anda birden fazla multivitamin kullanılmaz. Peki, bu ne kadar doğru bir düşünce? Ecz. Aysen Dincer, bu konuya ilişkin şunları söylüyor: Eğer aldığınız multivitamin doğru formülde ise aynı anda birden fazla mutltivitamin almanıza gerek yoktur. Fakat C vitamini günde 1000 mg ve D Vitamini günde minimum 1000 unite ayrı olarak alınmalıdır. Multivitaminler içerisinde aldığınız C ve D vitamini dozlar yeterli olmayacaktır.”

“Vitamin alırken alkol ya da sigara tüketmek zararlı mı?” sorusuna ise şöyle yanıt veriyor: “Alkol ve sigara sağlığımız için birçok risk oluşturan, kullanmamamız gereken maddeler… Aldığınız multivitaminin alkol ve sigaranın vücudunuzda tükettiklerini karşılamak adına da önemi var. Bu nedenle multivitamin kullanmayı bırakmayın ama alkol ve sigaradan vazgeçmek için elinizden geleni yapmanızı öneririm.”

Piyasada birçok multivitamin ve vitamin bulunuyor. Pek çok kişi pahalı olan vitaminin en iyisi olduğunu düşünüyor. Acaba gerçekten en pahalı vitamin en iyi vitamin mi? Ecz. Ayşen Dincer, bu yanılgıya sadece vitaminler için değil birçok konuda düştüğümüze dikkat çekiyor.

“Önemli olan fiyat değil günlük ihtiyacınızı karşılayabilecek içeriğe sahip olması” diyen Dincer, vitamin tercih ederken firmasına ve ne kadar süredir vitamin ürettiklerini bakmanızı öneririm. Artık tüm bilgiler internette var. Özellikle pandemi sonrası çok fazla firma ve marka türedi. Burada vücudunuzu destekleyeceğim derken zarar vermeyin ve uzun yıllardır vitamin üreten firmaları tercih edin.’’diye belirtti.